قُنوت - آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

[قُنوت]

رسولُ اللّٰه (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ)  هنگامی که اتفاقی ناگوار پیش می آمد و آزرده خاطر می گردیدند در رکعت آخر نمازهای صبح و ظهر ومغرب و عشاء  بعد از بلند شدن از رکوع قُنوت می خواندند و در آن برای مومنین دعای خیر می نمودند و کافران را لعنت می نمودند.همچنین  در 15شب آخر ماه رمضان  در تک رکعت وِتر  قُنوت خوانده می شود .برای قُنوت می توان هر لفظی که مشتمل بر دعا باشد را انتخاب نمود ، که در بهترین حالت می توان از دعای زیر استفاده نمود:

  اَللَّهُمَّ اهْدِنِی فِیمَنْ هَدَیْتَ وَعَافِنِی فِیمَنْ عَافَیْتَ

وَتَوَلَّنِی فِیمَنْ تَوَلَّیْتَ وَبَارِکْ لِی فِیمَا أَعْطَیْتَ

وَ قِنِی شَرَّ مَا قَضَیْتَ فَإِنَّکَ تَقْضِی وَلَا یُقْضَىٰ عَلَیْکَ

إِنَّهُ لَا یَذِلُّ مَنْ وَالَیْتَ تَبَارَکْتَ رَبَّنَا وَتَعَالَیْتَ

( الٰهی مرا هدایت ده با کسانی که هدایت نموده ای،و مرا سلامتی عطا فرما همراه با کسانی که آنان را سلامتی داده ای و مرا حمایت نما همراه با کسانی که در پرتو حمایت تو هستند،

و مبارک و با برکت گردان در آنچه بر من عطا می نمایی، و مرا محفوظ و ثابت قدم  دار در  آنچه برایم مُقدَر نموده ای،

همانا که تو (قادر مطلقی و)حُکم می نمایی و حُکم کننده ای بر تو  وجود ندارد،

همانا کسی ذلیل نخواهد شد آنگاه که تو او را حمایت نمایی ، مبارک است پروردگارمان و بلندمرتبه )

در نماز جماعت إمام دعاها را به  صورت جمع می خواند و سایر نمازگزاران می توانند آمین بگویند:

[اَللَّهُمَّ اهْدِنِا فِیمَنْ هَدَیْتَ- وَعَافِنِا ...- وَتَوَلَّنِا ...- وَبَارِکْ لَنا ...- وَ قِنِا... ](در حال حاضر قُنوت بیشتر در نماز وتر ماه رمضان ونماز صبح  خوانده می شود)می توان برخی کلمات را به قُنوت اضافه نمود.

 " وَإِنَّهُ لَا یَذِلُّ مَنْ وَالَیْتَ وَلَا یَعِزُّ مَنْ عَادَیْتَ(عزت نمی یابد کسی که تو دشمنش باشی)" و یا " تَبَارَکْتَ رَبَّنَا وَتَعَالَیْتَ فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَى مَا قَضَیْت أَسْتَغْفِرُک وَأَتُوبُ إلَیْک " و یا "  تَبَارَکْتَ رَبَّنَا وَتَعَالَیْتَ وَصَلَّى اللَّهُ عَلَى النَّبِیِّ مُحَمَّدٍ  "

علاوه بر متن بالا می توان جملات دیگری که مشتمل بر دعا  باشد را نیز در قُنوت خواند.مثلاَ:

[ اَللّٰهُمَّ إِنَّا نَسْتَعِینُکَ وَنَسْتَغْفِرُکَ , وَنُثْنِی عَلَیْکَ الْخَیْرَ کُلَّهُ وَنَشْکُرُکَ وَلَا نَکْفُرُکَ وَنَخْلَعُ وَنَتْرُکُ مَنْ یَفْجُرُکَ اَللّٰهُمَّ إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَلَکَ نُصَلِّی وَنَسْجُدُ وَإِلَیْکَ نَسْعَىٰ وَنَحْفِدُ نَرْجُو رَحْمَتَکَ وَنَخْشَىٰ عَذَابَکَ إِنَّ عَذَابَکَ بِالْکُفَّارِ مُلْحِقٌ  ]

الٰهی همانا از تو یاری می خواهیم و از تو طلب آمرزش می نماییم و تو را با خوبی ستایش می نماییم از تو سپاسگزاری نموده نا سپاسی ات نمی نماییم و از بیخ بَر می کَنیم و ترک می نماییم کسانی را که نافرمانی تو را بنمایند، و تو را می پرستیم و برای تو نماز می خوانیم و برای تو  سجده می نماییم، و به سوی تو در حرکت و دَوانیم ،و به رحمتت امیدوار و از عذابت بیمناکیم. همانا عذاب تو دامنگیر کفار است.

)

[قُنوت]

رسولُ الله (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ)  هنگامی که اتفاقی ناگوار پیش می آمد و آزرده خاطر می گردیدند در رکعت آخر نمازهای صبح و ظهر ومغرب و عشاء  بعد از بلند شدن از رکوع قُنوت می خواندند و در آن برای مومنین دعای خیر می نمودند و کافران را لعنت می نمودند.همچنین  در 15شب آخر ماه رمضان  در تک رکعت وِتر  قُنوت خوانده می شود .برای قُنوت می توان هر لفظی که مشتمل بر دعا باشد را انتخاب نمود ، که در بهترین حالت می توان از متن زیر استفاده نمود:

  اَللَّهُمَّ اهْدِنِی فِیمَنْ هَدَیْتَ وَعَافِنِی فِیمَنْ عَافَیْتَ

وَتَوَلَّنِی فِیمَنْ تَوَلَّیْتَ وَبَارِکْ لِی فِیمَا أَعْطَیْتَ

وَ قِنِی شَرَّ مَا قَضَیْتَ فَإِنَّکَ تَقْضِی وَلَا یُقْضَى عَلَیْکَ

إِنَّهُ لَا یَذِلُّ مَنْ وَالَیْتَ تَبَارَکْتَ رَبَّنَا وَتَعَالَیْتَ

( الهی مرا هدایت ده با کسانی که هدایت نموده ای،و مرا سلامتی عطا فرما همراه با کسانی که آنان را سلامتی داده ای و مرا حمایت نما همراه با کسانی که در پرتو حمایت تو هستند،

و مبارک و با برکت گردان در آنچه بر من عطا می نمایی، و مرا محفوظ و ثابت قدم  دار در  آنچه برایم مقدر نموده ای،

همانا که تو (قادر مطلقی و)حُکم می نمایی و حُکمی کننده ای بر تو  وجود ندارد،

همانا کسی ذلیل نخواهد شد آنگاه که تو او را حمایت نمایی ، مبارک است پروردگارمان و بلندمرتبه )

در نماز جماعت امام دعاها را به  صورت جمع می خواند و سایر نمازگزاران می توانند آمین بگویند:

[اَللَّهُمَّ اهْدِنِا فِیمَنْ هَدَیْتَ- وَعَافِنِا ...- وَتَوَلَّنِا ...- وَبَارِکْ لَنا ...- وَ قِنِا... ](در حال حاضر قنوت بیشتر در نماز وتر ماه رمضان ونماز صبح  خوانده می شود)می توان برخی کلمات را به قُنوت اضافه نمود.

 " وَإِنَّهُ لَا یَذِلُّ مَنْ وَالَیْتَ وَلَا یَعِزُّ مَنْ عَادَیْتَ(عزت نمی یابد کسی که تو دشمنش باشی)" و یا " تَبَارَکْتَ رَبَّنَا وَتَعَالَیْتَ فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَى مَا قَضَیْت أَسْتَغْفِرُک وَأَتُوبُ إلَیْک " و یا "  تَبَارَکْتَ رَبَّنَا وَتَعَالَیْتَ وَصَلَّى اللَّهُ عَلَى النَّبِیِّ مُحَمَّدٍ  "

علاوه بر متن بالا می توان جملات دیگری که مشتمل بر دعا  باشد را نیز در قُنوت خواند.مثلاَ:

[اللهُمَّ إِنَّا نَسْتَعِینُکَ وَنَسْتَغْفِرُکَ , وَنُثْنِی عَلَیْکَ الْخَیْرَ کُلَّهُ وَنَشْکُرُکَ وَلَا نَکْفُرُکَ وَنَخْلَعُ وَنَتْرُکُ مَنْ یَفْجُرُکَ اللهُمَّ إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَلَکَ نُصَلِّی , وَنَسْجُدُ وَإِلَیْکَ نَسْعَى وَنَحْفِدُ نَرْجُو رَحْمَتَکَ وَنَخْشَى عَذَابَکَ إِنَّ عَذَابَکَ بِالْکُفَّارِ مُلْحِقٌ]

(الهی همانا از تو یاری می خواهیم و از تو طلب آمرزش می نماییم و تو را با خوبی ستایش می نماییم از تو سپاسگزاری نموده، نا سپاسی ات نمی نماییم و از بیخ بر می کنیم و ترک می کنیم کسانی را که نافرمانی ترا بنمایند، و تو را می پرستیم و برای تو نماز می خوانیم و برای تو  سجده می نماییم. و به سوی تو می آییم. و به رحمتت امیدوار و از عذابت بیمناکیم. همانا عذاب تو دامنگیر کفار است.)

قنوت اهل سنت  شافعی به صورت تکی و جماعت

قنوت در نماز صبح و نماز وتر شافعیه

متن کامل قنوت همراه با ترجمه اهل سنت شافعی

متن و ترجمه قنوت اهل سنت در فقه امام شافعی (رحمه الله)

متن قنوت همراه با ترجمه  در فقه امام شافعی (رحمه الله)

روز عید فطر و عید قربان - آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

[ روز عید فطر و عید قربان]

رسولُ اللّٰه (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ) عید فطر و عید قربان را دو عید بزرگ مسلمانان نامیده اند.

عید فطر (عید رمضان) در روز اول شوال (اولین روز بعد از ماه مبارک رمضان) قرار دارد.

عید قربان (عید أضحیٰ) در روز دهم ذی الحجه (یک روز بعد از روزعَرَفَه) قرار دارد.

تَکبیر گفتن در روز عیدفطر :بعد از غروب خورشید آخرین روز ماه مبارک رمضان تا ابتدای خواندن نماز عید فطر در همه حال و به خصوص بعد از نمازها توسط تمامی افراد (مرد و زن)تکبیر گفته می شود.

تکبیر گفتن در روز عید قربان:از صبح روز عَرَفَه (روز رفتن حاجیان به صحرای عَرَفات) تا آخرین روز اقامت حاجیان در مِنا، تکبیرها در تمامی نقاط دنیا در تمامی احوال و به خصوص بعد از نمازها توسط تمامی افراد (مرد و زن) گفته می شوند،یعنی از صبح روز نهم ذی الحجه تا عصر روز  سیزدهم (5 روز) .

چند لفظ مختلف برای تکبیرهای روز عید وجود دارد که رایج ترین آنها  لفظ زیر است :

[ اَللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ ، لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، اَللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ ، و  لِلَّهِ الْحَمْد ]

[ اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ  ، لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ ، اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ ، و لِلَّهِ الْحَمْدُ ]

   سُنَّت است نماز عید فطر کمی با تاخیر خوانده شود تا کسانی که زکات فِطریه خود را هنوز نپرداخته اند، به آن کار اقدام نمایند،همچنین سُنَّت است  قبل از رفتن به محل نماز ،مقداری غذا خورده شود.

 سُنَّت است نماز عید قربان را کمی زودتر خواند تا زمان برای قربانی نمودن و ملزومات آن در اوایل صبح بیشتر باشد، همچنین سُنَّت است بعد از برگشتن از نماز  اقدام به خوردن غذا  نمود.

نمازهای عید فطر و قربان سُنَّت مؤکده می باشندکه دردو رکعت به صورت جَهری و به جماعت خوانده می شوند.کسی که امکان حضور در جماعت را نیابد می تواند نماز عید را به صورت انفرادی نیز بخواند.

رسولُ اللّٰه (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ)  بعد از نماز عید نیز دو خُطبه کوتاه می خواندند .

برای خواندن خُطبه های بعد از نماز عید فطر و قربان می توان همانند خطبه های نماز جمعه عمل نمود و یا اینکه می توان در ابتدای خُطبه اول [  9  اَللّٰهُ اَکبَر  ] و در ابتدای خُطبه دوم [  7  اَللّٰهُ اَکبَر  ] گفت.

در پایان خُطبه ها مردم از یکدیگر حلالیت خواسته  و روز عید را گرامی می دارند.

مراسم قربانی نمودن بعد از نماز عید قربان (روز دهم ذی الحجه)تا سه روز بعد از آن انجام می گیرد،یعنی (4 روز)،روز عید ( 10) و روزهای 11و12و 13 ذی الحجه که به این سه روز أیامُ التّشریق گفته می شود.

روزه گرفتن به هر نوعی در روز های عید فطر وعید قربان و سه روز أیام التّشریق حرام می باشد.

خداوند متعال اعمال صالح در ده روز اول ذی الحجه را بسیار دوست می دارد تا جایی که روزه گرفتن در روز عَرَفَه برای غیر حاجیان موجب بخشیده شدن گناهان (صغیره ) سال قبل  و سال بعد می شود.

جمع نمودن نمازها - آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

[جمع نمودن نمازها ]

     رسولُ اللّٰه (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ) اکثر اوقات نماز های واجب  را در زمان مشخص و به جماعت در مسجد می خواندند اما گاهی اوقات به خاطر رفع مشقّت از نمازگزاران و ایجاد شرایط آسان و به دلایلی مانند باران یا سفر  و یکبار نیز بدون دلیل نمازها را با هم  جمع نمودند.رسولُ اللّٰه (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ) در هنگام جمع،نمازهای ظهروعصر  را باهم و نمازهای مغرب وعشاء را نیز با همدیگر می خواندند، نماز صبح با هیچ یک از نمازها جمع نمی شود. جمع نمودن نمازها به دو صورت انجام می شود:

جمع تقدیم:در صورتی که امکان خواندن نماز در وقت نماز اول مقدور باشد أذان و إقامه گفته می شود و نماز اول خوانده می شود سپس نماز دوم خوانده می شود به این حالت جمع تقدیم گفته می شود.در فاصله میان این دو نماز نباید نماز سُنَّت خوانده شود.می توان برای نماز دوم إقامه نیز گفت.

جمع تأخیر: با دانستن این مطلب که امکان خواندن نماز در وقت نماز اول مقدور نیست می توان نماز اول و نماز دوم را در وقت نماز دوم خواند. به این حالت جمع تأخیر گفته می شود.

برای خواندن نماز ها به صورت جمع باید وقت نماز اول یا وقت نماز دوم رسیده باشد.

اگر بتوان در  وقت یکی از نماز ها در جماعت مسجد حضور داشت می توان نماز دوم را بعد از جماعت با گفتن إقامه و به تنهایی خواند.سُنَّت است هنگام جمع نمودن ترتیب نماز ها را رعایت نمود.

در حالت کلی جمع نمودن نمازها باید شخص بداند که جمع نمودن برای چه بوده است و در شرایط خاص به خاطر  جلوگیری از قضا شدن نمازها انجام می گیرد و نباید به عادت عمومی تبدیل گردد.

در مواردی مشابه به شرایط زیر نیز می توان نماز را جمع نمود:

الف:هنگام بارش شدید باران یا برف که بازگشت به مسجد به علت دور بودن با  مشقّت همراه است.

ب:دکتر،استاد،معلم ، پرستار ،کارمند،دانشجو ویا دانش آموزی که برای یک نماز وقت کافی دارند اما برای خواندن نماز دیگر در وقت خودش با مشکل و مشقّت مواجه می شوند.

ج: شخصی که به مراسمی می رود و احتمال می دهد شرایط خواندن نماز  در وقت آن فراهم نمی شود.

د:شخصی که  بیمار است و یا عمل پزشکی دارد و انجام نماز در وقت مخصوص هر نماز ممکن نیست.

ر : هنگامی که شخص در منزل است و می خواهد به سفر برود اما هنوز از شهر خارج نشده است.

نماز مسافر - آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

[ نماز مسافر ]

      رسولُ اللّٰه (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ) هنگامی که از شهر مدینه خارج می شدند و به مسافرت می رفتند نمازهای 4 رکعتی را 2 رکعتی می خواندند، به این سُنَّت کوتاه نمودن یا  قَصر نمودن نماز می گویند.

در سفر می توان نمازهای قَصر شده را در وقت خودشان خواند و یا با توجه به شرایط موجود در سفر و رفع مشقت نمازها را نیز جَمع نمود،یعنی نماز ظهر  را 2 رکعت و نماز عصر  را   2 رکعت با هم و نماز مغرب را 3  رکعت و نماز عشاء را در 2 رکعت به قَصر و جَمع خواند.

مقدار مسافتی که در آن نماز های 4 رکعتی کوتاه می شوند 16 فَرسخ معادل تقریباً 85 کیلومتر به بالا و یا اینکه مسافتی که شخص با خروج از شهر به عنوان مسافر شناخته شود و در عرف به آن سفر گفته شود.)

                                          نماز خواندن در کِشتی :در صورت مشخص بودن جهت قبله

                                                      و توانایی در ایستادن به صورت ایستاده و رو به قبله خوانده می شود،

                                                در غیر این صورت ،نشسته و در هر حالت ممکنه خوانده می شود.

نماز خواندن در هواپیما: نماز در  هواپیما  بر روی صندلی

و به صورت نشسته خوانده می شود.

نماز خواندن در قطار و اتوبوس: نماز در  قطار و اتوبوس  بر روی صندلی و به صورت نشسته خوانده می شود.

اگر زمان سفر  با یکی از نمازها تداخل پیدا نماید می توان نماز را به جمع در منزل و یا مقصد خواند. برای اتوبوس اگر مسیر طولانی باشد و امکان توقف بین جاده ای کوتاه مقدور باشد در  توقف نماز اصلی را  خوانده  و نماز سُنَّت را در اتوبوس می خوانیم. در هنگام مسافرت با وسیله شخصی باید شرایط خواندن نماز در مسیر را برنامه ریزی نمود.اگر شخصی در مسافرت در نماز جماعت شرکت نماید باید نماز را کامل بخواند.مدت زمانی که نماز در سفر به صورت شکسته خوانده می شود  1 روز تا 18 روز می باشد.

خواندن نماز های سُنَّت به حالت نشسته - آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

[ خواندن نماز سُنَّت در حالت نِشسته و خوابیده  ]

       رسولُ اللّٰه (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ) فرموده اند: اگر شخصی نماز (سُنَّت) را ایستاده بخواند بهترین حالت آن می باشد و کسی که نماز (سُنَّت)را نشسته می خواند برایش نصف اَجر  ایستاده را دارد وکسی که خوابیده نماز (سُنَّت) را می خواند برایش نصف اَجر نماز نشسته  را دارد.

     اگر شخصی دوست داشته باشد نماز سُنَّت بخواند اما به علت خستگی و یا هر دلیلی نتواند تمام نماز  را ایستاده بخواند می تواند تعدادی از نمازهای سُنَّت را به حالت ایستاده و تعدادی را نشسته بخواند.

     برای خواندن نماز به صورت نشسته ابتدا در حالت ایستاده اَللّٰهُ اَکبَر بگوید و دست ها را  ببندد و سپس مانند حالت إفتراش (و یا حالت های شبیه به آن) بنشیند و حَمد و سوره را بخواند،برای رکوع مقداری خم می شود ومانند حالت عادی کف دست ها را روی زانوها قرار می دهد، با خم شدن بیشتر  در حالت سجده قرار می گیرد،در پایان رکعت دوم با خواندن تَحیّات و صَلوات، سلام می دهد .

 یا اینکه می تواند دو رکعت نماز سُنَّت را در دو حالت بخواند

رکعت اول را ایستاده بخواند و رکعت دوم را نشسته بخواند.

اگر شخص بخواهد می تواند از اول تا آخر نماز سُنَّت را به صورت نشسته بخواند، اگرچه بازهم بهتر است ایستاده اَللّٰهُ اَکبَر بگوید و دست ها را  ببندد و سپس بنشیند و آنگاه حَمد و سوره را بخواند.

شخصی که مشتاق وحریص بر خواندن نماز سُنَّت است می تواند نماز  را ایستاده و یا نشسته شروع نماید  و سپس بر سمت راست بدن بخوابد و نماز سُنَّت را خوابیده ادامه دهد.

    نماز بیمار: برای شخصی که به علت بیماری و یا هر دلیل دیگر قادر به ایستاده خواندن نماز واجب نباشد، می تواند نماز واجب را نشسته، به پهلو، به پشت و یا درهر حالت دیگری بخواند، تا حد امکان طوری باشد که أعمال مانند حالت های نماز باشد و فرق میان بخش های نماز مانند  رکوع و سجده مشخص باشد.ثواب خواندن نماز واجب در این حالت ها کامل نوشته می شود.