نماز إستِسقاء (نماز باران) - آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

 [ نماز إستِسقاء (نماز طلب باران) ]

      رسولُ اللّٰه(صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ) هنگام خشکسالی نمازی دو رکعتی مانند نماز عید به صورت جهری به منظور باریدن باران می خواندند وبعد از آن نیز  دو خُطبه می خواندند.

اگر در فصل بارش باران شاهد نزول این رحمت الٰهی نباشیم از خداوند  تقاضای باران می نماییم،

 ابتدا در پایان نمازها و سایر اوقات دعا نماییم که باران ببارد،اگر باران نبارید امام می تواند در نمازهای جمعه مانند رسولُ اللّٰه(صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ) برای بارش باران با 3 بار گفتن جمله[ اَللَّهُمَّ أَغِثْنَا ] (خداوندا بر ما باران بباران ) از خداوند طلب باران نماید. اگر باران نبارید نماز باران خوانده می شود.

برای خواندن نماز باران اگر شرایط  فراهم باشد سُنَّت است مردم به بیرون منطقه مسکونی بروند در غیر این صورت می توانند نماز باران را در مسجد نیز بخوانند.قبل از خارج شدن برای خواندن نماز باران می توان غسل نموده  و مسواک استفاده نمود و به صورت خاشعانه و متواضعانه بیرون رفت اما از عطر و لباس تازه استفاده نمی شود.نماز باران أذان و إقامه ندارد و با جمله [ اَلصلاةُ الجامعه ]شروع می شود.

نماز باران همانند نماز عید با 7 تکبیر  در رکعت اول  و خواندن حَمد و سوره و 5 تکبیر در رکعت دوم و خواندن حمد و سوره به صورت جَهری انجام می شود .إمام هنگام خُطبه های نماز  در ابتدای

 خُطبه اول 9 بار و در خُطبه دوم 5 بار [أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَیَّ الْقَیُّومَ وَأَتُوبُ إِلَیْهِ]

(آمرزش می طلبم از خداوندی که معبودی بحق جز او نیست، او زنده و پایدار است و بسویش توبه می نمایم) را می گوید سپس إستغفار می نماید:      [ اِسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إنَّهُ کَانَ غَفَّارًا یُرْسِلْ السَّمَاءَ عَلَیْکُمْ مِدْرَارًا

                     وَیُمْدِدْکُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِینَ وَیَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَیَجْعَلْ لَکُمْ أَنْهَارًا ]

(از پروردگارتان طلب آمرزش نمایید، بی گمان او بسیار آمرزنده است. آسمان را بر شما می باراند و شما را با اموال و فرزندان یاری می دهد و برایتان باغ هایی پدید می آورد و نهرهایی قرار می دهد)

و دعای بارش باران می نماید[ اَللَّهُمَّ اسْقِنَا غَیْثًا مَرِیئًا مَرِیعًا طَبَقًا عَاجِلًا غَیْرَ رَائِثٍ نَافِعًا غَیْرَ ضَارٍّ ]

(بارخدایا بارانی به ما ارزانی کن که فریادرس ما گردد، و برای ما گوارا و سازگار، و گسترده و فراگیر باشد؛ بی درنگ از آسمان سرازیر گردد، و ما را معطل نگذارد، و به ما سود برساند، و زیانمند نگرداند)

     در خطبه دوم بعد از استغفارنمودن،إمام رو به قبله بر می گرداند وعبایش را بر می گرداند و دستهایش   را بسیار بلند می نماید (به صورتی که پشت دستهایش رو به آسمان باشد،خمیدگی کف دستهایش به طرف خودش باشد)سپس آرام دعا می نمایدسپس دعاها را بلند می خواند و سایرین آمین می گویند. سپس رو به مردم می نماید و آنان را به إستغفار،طاعت و عبادت و نیکی سفارش می نماید.

قبل از خواندن نماز باران بهتر است 4روز  روزه گرفت ودر روز آخر نماز باران را خواند.

ارکان إسلام - آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

[ارکان اسلام ]

        رسولُ الله (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ)  فرموده اند که بنیان اسلام بر پنج مورد بنا شده است:

 [ شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ  وَ إِقَامِ الصَّلَاةِ  وَ إِیتَاءِ الزَّکَاةِ  وَ الْحَجِّ  وَ صَوْمِ رَمَضَانَ ]

 شهادتین:اولین رُکن اسلام  و مهمترین بخش آن برای ورود یک شخص به دایره اسلام گفتن شهادتین است:(أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ  و یا  وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّه). اگر شخصی بخواهد مسلمان شود با گفتن این کلمات مسلمان می شود .

    نماز:دومین رُکن اسلام و مهمترین عبادت عملی و ظاهری ترین نوع عبادات است و به دو بخش نمازهای واجب و نمازهای سُنَّت تقسیم می شود که اصل بر خواندن نمازهای پنج گانه می باشد.

    زکات :سومین رُکن اسلام می باشد. زکات محصولات کشاورزی اگر بیشتر از 700 کیلو باشد در موارد آبیاری از چاه و استفاده از دستگاه صنعتی معادل یک از 20 سهم یا  5 درصد می باشد. مقدار   زکات  برای زمین های دیم یک از 10 سهم معادل 10 درصد می باشد.برای دارایی نقدی و طلای غیر زینت اگر به طور تقریبی از 110 گرم طلا ( 18 ع )بیشتر باشد  نیز معادل یک از چهل سهم می باشد که  در وهله نخست به نیازمندان (فامیل)داده می شود.در پایان ماه رمضان نیز قبل از خواندن نماز عید زکات سرفطره معادل سه کیلو از غذای غالب برای هر نفر واجب می شود(قابل پرداخت در طول رمضان).

   حَج :چهارمین رُکن اسلام حج خانه خدا می باشد.که حداقل یک بار در طول زندگی بر هر مسلمانی واجب می باشد.از موارد واجب شدن حج استطاعت مالی و بدنی شخص می باشد.

حج اصلی (حج تمتع) در ماه ذی الحجه می باشد و مهمترین بخش آن روز  عَرَفَه (حضور در  صحرای عرفات) می باشد .حج اصلی با قربانی پایان می یابد.

     روزه :پنجمین رُکن اسلام روزه ماه مبارک رمضان می باشد.ماه رمضان با روئیت ماه در آخر شعبان شروع شده و با روئیت ماه در  آخر رمضان پایان می یابد و روز اول ماه شوال عید فطر می شود. روزه گرفتن یک روز قبل از شروع ماه رمضان، در آخرین روز شعبان به نِیّت رمضان حرام می باشد که به آن روزه  یَومُ الشَک گفته می شود.( در محاسبه شبانه روز دینی با غروب آفتاب،آن روز تمام و شبانه روز بعدی شروع می شود مثلاً نماز تراویح اول رمضان با دیده شدن ماه، در همان شب خوانده می شود.)

روزه روز عرفه برای غیر حاجیان و روزه در روز دهم ماه مُحرم  نیز سُنَّت می باشند.سُنَّت است یک روز قبل یا یک روز بعد از دهم محرم را نیزبه همراه دهم مُحرم روزه گرفت. روزه گرفتن در روزهای دوشنبه و پنج شنبه هر هفته و روزهای 13و 14 و15 هر ماه قمری نیز سُنَّت می باشند.

ارکان إیمان - آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

[اَرکان ایمان ]

      رسولُ الله (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ) جهت آموزش  و در پاسخ به سوال حضرت جبرئیل(عَلیه السَلام) در مورد ایمان، اَرکان اصلی ایمان را شش مورد بیان فرموده اند:[  ...قَالَ فَأَخْبِرْنِی عَنْ الْإِیمَانِ قَالَ

أَنْ تُؤْمِنَ بِاللَّهِ  وَمَلَائِکَتِهِ  وَکُتُبِهِ  وَرُسُلِهِ  وَالْیَوْمِ الْآخِرِ  وَتُؤْمِنَ بِالْقَدَرِ خَیْرِهِ وَشَرِّهِ...]

(حضرت جبرئیل(علیه السلام) پرسیدند:مرا از إیمان آگاه نما،فرمودند:ایمان به اَللّٰه و (ایمان به) ملائکه و (ایمان به) کتاب های نازل شده قبلی و (ایمان به) رسولان و (ایمان به) روز آخرت و إیمان به قَضا و قَدَر  خیر و شر آن)

     رُکن اول:إیمان به اَللّٰه تَعَالَىٰ به عنوان پروردگار جهانیان و صاحب قدرت اصلی در تمام هستی و اینکه عبادت اَللّٰه تَعَالَىٰ  واجب می باشد وعبادت غیر از اَللّٰه،ظلمی عظیم در حق خودمان می باشد.              رک  رُکن دوم:إیمان به وجود ملائکه،ملائکه از نور ساخته شده اند و مرتکب خطا نمی شوند و جنسیت مرد و زن برای آنها معنی ندارد.لازم به ذکر است هرگاه ملائکه به فرمان اَللّٰه تَعَالَىٰ به نزد انسانها آمده اند شبیه به مردان بوده اند.حضرت جِبرئیل (عَلیه السَلام)  پیام آور  وحی و مقرب ترین ملائک می باشد.

     رُکن سوم:إیمان به تمامی کتاب های آسمانی می باشد.إیمان به اینکه زَبور،تَورات،إنجیل ،قرآن  و سایر صُحُف از جانب اَللّٰه می باشند،اما تحریف های داخل شده در تَورات و إنجیل را قبول نداریم.

     رُکن چهارم:إیمان به تمامی پیامبران از اول تا آخر و اینکه همگی از جانب اَللّٰه مبعوث شده اند و رسالت آنها مشترک بوده و همگی به إسلام (تسلیم بودن در برابر دستورات خداوند) دعوت نموده اند.

     رُکن پنجم:إیمان به روز قیامت،روزی که مردمان از قبرهایشان حَشر می شوند و حساب و کتاب أعمال انجام شده وسرانجام نیکوکاران به بهشت می روند و اهل معصیت به جهنم انداخته می شوند.

     رُکن ششم:إیمان به سرنوشت و قبول نمودن قَضا و قَدَر به عنوان آنچه اَللّٰه تَعَالَىٰ مقرر نموده است. اَللّٰه تَعَالَىٰ فرموده است:ما راه را نشان داده ایم پس هر کس که می خواهد شکرگذار باشد و یا اینکه ناسپاسی نماید.انسان در زندگی تلاش و کوشش صحیح خود را برای رسیدن به اهدافش انجام می دهد و نتیجه کار هر چه باشد به آن راضی می شود و آن را تقدیر  اَللّٰه تَعَالَىٰ به حساب می آورد.

    إیمان شاخه های فراوانی دارد که با  خواندن و تفکر  هر چه بیشتر در آیات قرآن تقویت می شود .

    رسولُ اللّٰه (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ) درمورد شُعبه های إیمان فرموده اند:( الْإِیمَانُ بِضْعٌ وَسَبْعُونَ أَوْ بِضْعٌ وَسِتُّونَ شُعْبَةً فَأَفْضَلُهَا قَوْلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَدْنَاهَا إِمَاطَةُ الْأَذَى عَنْ الطَّرِیقِ وَالْحَیَاءُ شُعْبَةٌ مِنْ الْإِیمَانِ)

( إیمان هفتاد و چند( و یا شصت و چند )شُعبه دارد بالاترین آنها إیمان به قول لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه و پائین ترین آن برداشتن اشیاء مزاحم از مسیر است و حَیاء شُعبه ای از ایمان است).(مراجعه شود به کتاب شعب الإیمان إمام بیهقی  )

شرایط ویژه وضو و نماز - آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

[ شرایط ویژه مربوط به وُضو و نماز ]

     وضو گرفتن مجدد برای هر نماز واجب، پسندیده  و سُنَّت می باشد اما در شرایطی تازه نمودن  وضو جهت خواندن نماز لازم می گردد که برای نمونه می توان موارد  زیر  را ذکر نمود:

 * - هنگامی که شخص برای  إدرار  و مَدفوع به توالت می رود،وضوی مجدد می گیرد.

 * - هنگامی که شخص به خواب  برود ونشیمنگاهش روی زمین محکم نشده باشدو یا اینکه بیهوش شود.

 * -  هنگام خروج باد صدا دار و یا بدون صدا (در این حالت وضو گرفته و لازم نیست به توالت برود).

* -  هنگام لمس نامحرم باشَهوت یا بدون شَهوت(در مورد زن و شوهر چون نسبت به هم حَلال می باشند و مراوده آنها در منزل زیاد است برخی علما نقض وضو را در لمس شَهوت انگیز می دانند نه مواردجزئی). *-  هنگام خروج مَذی و وَدی (وَذی)محل رطوبت شسته شده و وضوی مجدد گرفته می شود.

 * -  هنگام تماس کف دست بدون پوشش با شرمگاه  جلو  یا عقب(آلت تَناسُلی و قسمت مَقعَد).

      نواقض نماز:در مواردی نماز شخص باطل شده و احتیاج به خواندن مجدد نماز دارد:

ü   هنگامی که شخص در اثنای نماز وضویش باطل شود ،سلام می  دهد و دوباره وضو می گیرد.

ü   هنگامی که در نمازسخن گفته شودو یا اینکه صدایی به عمد ایجاد گردد(اِهِن و اُهون ،هِم!).

ü   هنگام قهقهه و خنده شدید(غیر از تَبَسُم)سلام داده،وضوی جدید می گیرد و نماز را از اول می خواند.

ü   هنگامی که شخص حرکات اضافه و بی مورد زیاد انجام دهد طوری که گویا در حال نماز نیست.

ü   هنگامی که شخص یک قسمت اصلی از  نماز را انجام ندهد آن رکعت حساب نمی شود و باید آن رکعت را تکرار کند و در پایان سجده سهو می برد اما اگر شخصی به عمد آن را ترک کند نمازش باطل است و باید از اول خوانده شود.(تَکبیر اول،حَمد،رُکوع،سجده،طمأنینه ها، تَشهُّد آخر ،سلام ..)

ü  در موارد اضطراری و ناگهانی مثل رفتن کودک به سمت آتش یا آب داغ،بیهوش شدن و افتادن شخص کناری در نماز جماعت می توان نماز  را قطع نمود و پس از رفع مورد دوباره نماز را خواند.

      انجام مواردی نیز در اثنای نماز کراهت دارد مانند:رعایت ننمودن سُنَّت های نماز ، باز گذاشتن بیش از حد و یا چسباندن پاها،نگاه نمودن به آسمان یا اطراف  به جای نگاه نمودن به سجده گاه و یا نگاه به انگشت اشاره در تَشَهُّد،بازی نمودن با لباس و ریش و ساعت،نگاه نمودن به نقش و نگار قالی و دیوار، بستن چشم ها و پوشاندن دهان با ماسک (مگر ضرورتی پیش آید،)، رفتن به مسجد هنگام آماده بودن غذا و مشغولی فکر  به خوردن غذا، نماز خواندن در هنگام احتیاج داشتن به  توالت،ساکت ننمودن گوشی در اثنای نماز (جهت قطع صدا یکی از دست ها را باز نموده و با آرامش  گوشی را ساکت می نماید).

تَیَمُّم نمودن با خاک - آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

[ تَیمُّم نمودن با خاک ]

اَللّٰهِ مُتَعَال در قرآن طبق آیه ششم سوره مائده [...فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیدًا طَیِّبًا [6]] برای اُمت رسولُ اللّٰه (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ) امکان استفاده از زمین پاک برای پاک شدن را بیان فرموده است.

در شرایط اضطراری که استفاده نمودن از آب به دلایلی مانند سرمای شدید،کمبود آب، بیماری و ... مُیسر نباشد به جای وضو یا غسل  با آب، با خاک(زمین) پاک و یا گرد و غبار  آن تَیمُّم می نماییم.

در حالت کلی هنگامی که وقت نماز فرا رسیده باشد و بدانیم که امکان دسترسی و استفاده از  آب میسر نمی شود ودر مواردی که  آب کم می باشد و یا اصلاً وجود ندارد ویا اینکه استفاده از آب برای بدن ضرر داشته باشد و یا رسیدن به آب با مشکلاتی مواجه باشد تَیمُّم انجام می گیرد.(انگشتر به انگشت نباشد).

روش اول : [بِسْمِ ٱللّٰه] گفته، یک بارکف دو دست با انگشتان باز  را بر خاک (زمین و یا غبار آن) می زنیم، کف دست ها را فوت می نماییم (تا غبار آن برود)بعد آن را یک بار روی صورت( از بالا به پایین )می کشیم سپس با کف دست چپ،پشت دست راست و باکف دست راست پشت دست چپ رامَسح می نماییم.

روش دوم : [بِسْمِ ٱللّٰه] گفته، صورت را مَسح نموده سپس دست ها را مانند وضو تا آرنج مَسح نماییم.

روش سوم: [بِسْمِ ٱللّٰه] گفته، ابتدا پشت دو دست را مَسح نموده و سپس صورت را مسح می نماییم.

مثال:شخص بیمار است و و یا به دلایلی مثل  پانسمان،گچ گرفتگی،سوختگی و ... شرایط وضو را ندارد و یا اینکه شرایط وی اجازه وضو را به او می دهد اما برای غسل نمودن شرایطش نامساعد است لذا از غبار  موجود کنار پنجره، قالی و یاجایی دیگر به جای غُسل یا وضو و یا به جای هر دو، تَیمُّم می نماید.

مثال:شخص در جایی مهمان است و صبح متوجه می شود به غسل نیاز دارد ولی امکان استفاده از حمام صاحب خانه برای غسل فراهم نیست(عدم دسترسی به حمام، جلوگیری از ایجاد ذهنیت بد یا هر دلیل دیگر)، لذا گوشه قالی را کنار زده تَیمُّم نموده و برای نماز وضو می گیرد.

مثال:شخص دیر بلند شده است و برای غسل نمودن وقت کافی وجود ندارد یا حمام در اتاقی باشد که زن نامحرم در آن خوابیده است که شخص شرم داشته باشد به آن وارد شود ویا  آب برای غسل نمودن سرد باشد و یا آبگرمکن خانه خراب باشد ونیاز به زمان برای گرم کردن آب داشته باشد .

   مثال:شخص در دشت و صحرا قرار دارد و وقت نماز برسد و بداند که آب برای وضو  پیدا نمی کند و یا اینکه آب همراه دارد ولی برای خوردن کفایت می نماید لذا تَیمُّم نموده و نماز می خواند.اگرچه بهتر است شخص برای این موارد از قبل برنامه ریزی نماید،در چنین حالتی اگر شخص به توالت نیاز داشته باشد محل إدرار و مَدفوع را 3 بار یا 5 بار و یا بیشتربا سنگ، یا چوب و یا دستمال توالت  پاک می نماید.