أذان - آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

            [ أَذان ]

برای اعلام وقت نماز  واجب و جمع شدن مردم برای نماز جماعت أَذان گفته می شود.

 مُؤذن وضو گرفته و رو به قبله می ایستد و جملات أَذان را واضح و با فاصله می گوید.

 اولویت با شخصی است که صدایی رساتر و نیکو تر دارد .ترتیب و تعداد تکرارکلمات أَذان :     

اَللّٰهُ أَکْبَرُ        4      مرتبه         (خداوند بزرگتر و برتر از هر قدرت و توصیفی است)

 أَشْهَدُ أَن لَّا إِلـٰهَ إِلَّـااللّٰه       2     مرتبه     (شهادت می دهم که نیست معبودی دیگر(برحق) غیر از اَللّٰه)

أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدَا رَسُولُ اللّٰه    2           مرتبه           (شهات می دهم که محمّد فرستاده اَللّٰه است)

حَیَّ عَلَـى الصَّلَاة      2           مرتبه                   (بشتابید به سوی نماز)     

 حَیَّ عَلَـى الْفَلَاح  2           مرتبه                          (بشتابید به سوی رستگاری)

اَللّٰهُ أَکْبَرُ      2          مرتبه            (خداوند بزرگتر و برتر از هر قدرت و توصیفی است)

لَا إِلـٰهَ إِلَّـا اللّٰه      1         مرتبه   (نیست معبودی دیگر(برحق)  غیر از اَللّٰه)

 گفتن جمله زیر در أذان صبح بعد از حَیَّ عَلَـى الْفَلَاحِ       (به این سُنَّت در أذان صبح  تَثویب می گویند)

 اَلصَّلَاةُ خَیْرُ مِنْ النَّوْم      2    مرتبه                    (نماز بهتر( و با خیر  و برکت تر ) از خواب است)

مُؤذن قبل از گفتن هر یک از جملات (شهادتین) [  أَشْهَدُ أَنْ لَّا إِلَـٰهَ إِلَّـااللّٰهُ  و  أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدَا رَسُولُ اللّٰه  ]

می تواند ابتدا  آن را به آرامی برای خودش زیر لب زمزمه نماید آنگاه با صدای بلند تلفظ نماید(به این سُنَّت ترجیع می گویند).سُنَّت است کسانی که أَذان را می شنونددر پاسخ به آن ،همان کلمات را تکرار نمایند،مگر بعد از دو جمله[حَیَّ عَلَـى الصَّلَاةِ   و حَیَّ عَلَـى الْفَلَاحِ]که در پاسخ  آنها جمله [ لَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللّٰهِ ]

  ودر جواب  اَلصَّلَاةُ خَیْرُ مِنَ النَّوْم در بهترین حالت خود جمله گفته می شود و یا  جمله صَدَقْتَ وَبَرِرْتَ

 (راست گفتی وبه نیک دعوت نمودی).بعد از أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدَا رَّسُولُ اللّٰه  دوم نیز می توان کلمات زیر را گفت:

              ﴿  أَشْهَدُ أَنْ لَّا إِلـٰهَ إِلّـَااللّٰهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَه وَأَنَّ مُحَمَّدَاۨ عَبْدُهُ وَرَسُولُه

                            رَضِیتُ بِاللّٰهِ رَبّا وَبِمُحَمَّدِ رَسُولا وَبِـالْإِسْلَامِ دِینا   ﴾

(شهادت می دهم:که هیچ إِلـٰهِ ی (برحق) نیست جز اللّٰه،یگانه ی بی شریک، و اینکه محمّد بنده و فرستاده اوست

سُنَّت است مؤذن  در هنگام گفتن جمله  حَیَّ عَلَـى الصَّلَاةِ    سر  و گردن را به طرف راست و در هنگام گفتن حَیَّ عَلَـى الْفَلَاحِ  سر و گردن را به طرف چپ بچرخاند.(بدون تغییر جهت بدن از قبله).

سُنَّت است بعد از أَذان           بر  رسولُ اللّٰه

(صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ)صلوات فرستاده  و دعا نماییم

اَللّٰهُمَّ صَـلّ  عَلَىٰ مُحَمَّـد و عَلَىٰ آلِ مُحَمَّـد

کَمَا  صَلَّیتَ عَلَىٰ إبراهیم و عَلَىٰ آلِ إبراهیم،إنَّکَ حَمیدُ  مَجید

اَللّٰهُمَّ  بَارِکْ  عَلَىٰ مُحَمَّـد و عَلَىٰ آلِ مُحَمَّـد

کَمَا بَارَکتَ عَلَىٰ إبراهیم و عَلَىٰ آلِ إبراهیم،إنَّکَ حَمیدُ  مَجید

                         اَللّٰهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّه وَالصَّلَاةِ الْقَائِمَه

                       آتِ مُحَمَّدَا الْوَسِیلَةَ وَالْفَضِیلَه وَابْعَثْهُ مَقَامَا مَحْمُودَا الَّذِی وَعَدْتَّه

( الٰهی:ای پروردگار این دعوت کامل(اسلام)و نماز برپا شده ، به مُحمّد وسیله و فضیله  را عطا نما

و او را به مقام محمود وستایش شده ای که وعده داده ای برسان )

عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ مَنْ قَالَ حِینَ یَسْمَعُ النِّدَاءَ اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ وَالصَّلَاةِ الْقَائِمَةِ آتِ مُحَمَّدًا الْوَسِیلَةَ وَالْفَضِیلَةَ وَابْعَثْهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِی وَعَدْتَهُ حَلَّتْ لَهُ شَفَاعَتِی یَوْمَ الْقِیَامَةِ - صحیح بخاری - صحیح ابن خَِزیمه - صحیح ابن حبان - سنن أبی داود- السنن الکبری للنسائی- سنن الترمذی-سنن ابن ماجه   اَللّٰهُمَّ إنّی اَسئلُک بِحقِ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّه وَالصَّلَوةِ الْقَائِمَه  آتِ مُحَمَّدًا الْوَسِیلَةَ وَالْفَضِیلَه وَابْعَثْهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِی وَعَدْتَه إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعَادَ  -السنن الکبرى للبیهقی

یا دعای روبرو را بخوانیم  :         [  اَللّٰهُمَّ إنّی اَسئلُک بِحقِ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّه وَالصَّلَوةِ الْقَائِمَه

                      آتِ مُحَمَّدًا الْوَسِیلَةَ وَالْفَضِیلَه وَابْعَثْهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِی وَعَدْتَّه إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعَادَ  ]

(الٰهی همانا من از تو می خواهم به حق این دعوت کامل و نماز برپا شده.... همانا که تو خِلاف وَعده نمی نمایی)

وسیله:مقام ومنزلتی است در بهشت مختص به یکی از بندگان خداوند-  فضیله:مرتبه ای والاتر از همه.

اَللّٰهِ مهربان دعای بین أَذان تا إقامه را پذیرفته و رد نمی­نماید لذا می­توان برای خود نیز دعای خیر نمود.

هنگامی که أَذان گفته می شود شایسته است همراه با تکرار جملات أَذان،زبان خود را به چیز دیگری مشغول نسازیم. همچنین هنگامی که  أَذان شروع می شود تا زمانی که پایان می یابد هیچ نمازی خوانده نمی شود مگر اینکه شخص نماز سُنَّت را قبل از أذان شروع نموده باشد.

أَذان گفتن برای ساکنین یک محل سُنَّت کفایی است یعنی انجام آن توسط یک نفر  برای کل  افراد کفایت می نماید.مثلاً اگر شخصی در مسجد أَذان بگوید برای همه کافی است و دیگر لازم نیست دیگران برای نماز واجِب أَذان بگویند.برای نمازهای­سُنَّت(عید رمضان وعید قربان) أَذان وإقامه گفته نمی­شود، برای نماز خورشید یا ماه گرفتگی(کُسوف و خُسوف)جمله اَلصَّلَاةُ جَامِعَةٌ(نماز جمع کننده است)گفته می شود.

برای شخصی که أَذان(صحیح و نیک) می گوید فضیلت بسیاری ذکرگردیده لذا برای یادگیری بهتر أَذان می توان ازصدای استادان بی شمار آن ماننداستادعبدالباسط،محمدصدیق مِنشاوی و...استفاده نمود.