خطبه نماز جُمُعه - آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

[خُطبه اول جُمُعَه]

إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدُهُ وَنَسْتَعِینُهُ مَنْ یَهْدِهِ اللَّهُ فَلَا مُضِلَّ لَهُ وَمَنْ یُضْلِلْ فَلَا هَادِیَ لَهُ

وَأَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ

همانا تمامی ستایش ها برای اللّٰه است ،او را ستایش می نماییم و از او کمک می طلبیم کسی که اللّٰه او را هدایت دهد گمراه نخواهد شد و کسی که گمراه شود برایش هدایتگری وجود نخواهد داشت شهادت می دهم:که هیچ إِلـٰهِ ی (برحق) نیست جز اللّٰه،یگانه ی بی شریک، و اینکه محمّد بنده و فرستاده اوست

فَصَلَواتُ اللَّه وَسَلَامُه عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَ عَلَىٰ آلِهِ وَأَصَحْابِهِ وَالتَّابِعِینَ لَهُم بِإِحْسَانٍ إلَى یَوْمِ الدِّینِ

أَمَّا بَعْد:فَإِنَّ خَیْرَ الْحَدِیثِ کِتَابُ اللَّهِ وَخَیْرُ الْهُدَىٰ هُدَىٰ مُحَمَّدٍ وَشَرُّ الْأُمُورِ مُحْدَثَاتُهَا وَکُلُّ بِدْعَةٍضَلَالَةٌ

اما بعد: پس همانا بهترین سخن و کلام ،کتاب اللّٰه است و برترین(راه) هدایت،هدایت محمد(صلی اللّٰه علیه و آله و سلم) است( که تبلیغ نموده است)

و بدترین کارها نوآوری (در دین) است و تمامی بدعتها گمراهی (و تباهی)است

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اوصِیکُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ طاعَتِه وَمَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَل لَّهُ مَخْرَجاً وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ

ای کسانی که ایمان آورده اید شما را به تقوای اللّٰه و اطاعت از او توصیه می نمایم  و کسی که تقوای اللّٰه را داشته باشد برایش گریزگاه و راه نجات از هر کاری مقرر داشته و از جایی او را روزی می دهد که گمان نمی نماید

قَالَ اللَّهُ تَعَالَىٰ: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلًا سَدِیدًا (70) یُصْلِحْ لَکُمْ أَعْمَالَکُمْ

 وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَمَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِیمًا (71) أَحزاب

اللّٰه بلند مرتبه فرموده است: ای کسانی که ایمان آورده اید از (عذاب) خدا پرهیز نمایید و سخن حق و درست بگوئید. (در نتیجه) خدا) اعمالتان را اصلاح

می نماید و گناهانتان را می بخشاید. و هر که از خدا و پیامبرش اطاعت نماید قطعاً به پیروزی و کامیابی بزرگی دست می یابد .

" در صورتی که امام پیش از خطبه مردم را نصیحت نماید می تواند بخش عربی آیات و احادیتی را که در  آن بیان نموده است در این قسمت نیز تکرار نماید و یا اینکه از آیات و احادیث جدید استفاده نماید و  مردم را به پرهیزگاری و تقوا و همبستگی و ... رهنمود نماید"

" بیان مسائل روز ، تشریح برخی احکام مورد نیاز "

" قرائت آیاتی از قرآن ، روایت حدیث  "

" اشاره به اعمال نیک  ، امر به معروف و نهی از منکر "

قَالَ اللَّهُ تَعَالَىٰ:وَإِذَاسَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ

فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ (186) بقره...

اللّٰه بلند مرتبه فرموده است: و چون از تو بپرسند، بندگانم از من، پس من به آنان نزدیکم ،اجابت می نمایم دعای دعا کننده را هرگاه مرا بخوانند

 پس باید مرا اجابت نمایند و به من ایمان آورند شاید که به رشد و تکامل برسند (186) بقره

رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَفِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ (201) بقره

(پروردگارا ! در دنیا به ما نیکی عطا نما و در آخرت نیز به ما نیکی عطاء فرما و ما را از عذاب آتش دور ( و محفوظ ) بدار)

در پایان خطبه اول إمام می نشیند و دعا می نماید وبعد از مکثی کوتاه بر می خیزد.

[خُطبه دوم جُمُعَه]

إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدُهُ وَنَسْتَعِینُهُ مَنْ یَهْدِهِ اللَّهُ فَلَا مُضِلَّ لَهُ وَمَنْ یُضْلِلْ فَلَا هَادِیَ لَهُ

وَأَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ

وَالصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَى مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ وَ التَّابِعِینَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ إلَى یَوْمِ الدِّینِ

کَما قَالَ اللَّهُ تَعَالَىٰ:إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیمًا

همانا اللّٰه و ملائکه صلوات ودرود بر پیامبر می فرستند (پس)ای کسانی که ایمان آورده اید بر او صلوات و سلام( شایسته و در شأن ایشان) بفرستید (56)أَحزاب

اَللّٰهُمَّ  صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَأَزْوَاجِهِ وَذُرِّیَّتِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِیمَ وَبَارِکْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَأَزْوَاجِهِ وَذُرِّیَّتِهِ کَمَا بَارَکْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِیمَ إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ

أَمَّا بَعْد: قَالَ اللَّهُ تَعَالَىٰ:یَا أَیُّهَا النَّاسُ إتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا کَثِیرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلَیْکُمْ رَقِیبًا (1)

اما بعد: اللّٰه بلند مرتبه فرموده است:  ای مردمان ! از ( خشم ) پروردگارتان بپرهیزید . پروردگاری که شما را از یک انسان بیافرید و ( سپس ) همسرش را از نوع او آفرید ، و از آن دو نفر مردان و زنان فراوانی ( بر روی زمین ) منتشر ساخت . و از ( خشم ) خدائی بپرهیزید که همدیگر را بدو سوگند می دهید ؛ و بپرهیزید از این که پیوند خویشاوندی را گسیخته دارید ( و صله رحم را نادیده گیرید ) ، همانا خداوند مراقب(کردار و رفتار)  شما است)

( إمام در این قسمت احادیث و آیات قرآنی و نصایح را بیان نماید،سپس دعا می نماید.)

قَالَ اللَّهُ تَعَالَىٰ:وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ (غافر 60) (وگفت پروردگار شما،بخوانید مرا تا اجابت نمایم شما را)

در پایان خطبه دوم امام دعای خیر می نمایدو نمازگزاران می توانند آمین بگویند.

رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِینَ آمَنُوا

رَبَّنَا إِنَّکَ رَءُوفٌ رَحِیمٌ (10)حشر...رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَکَفِّرْ عَنَّا سَیِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ(193)

رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدْتَنَا عَلَىٰ رُسُلِکَ وَلَا تُخْزِنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِنَّکَ لَا تُخْلِفُ الْمِیعَادَ (194) آل عمران

پروردگارا! ببخشای  ما را و برادران ما را که در ایمان (آوردن )بر ما پیشی گرفته اند،و در دلهایمان کینه ای نسبت به مؤمنان جای مده، پروردگارا! تو دارای رأفت و رحمت فراوانی هستی(10)حشر پروردگارا گناهانمان را بیامروز و بدیهایمان را بپوشان و ما را با نیکان (و در مسیر آنان)بمیران * پروردگارا آنچه را که بوسیله پیغمبران خود به ما وعده داده ای، به ما عطا فرما و در روز رستاخیز ما را خوار و زبون مگردان، بی گمان تو خلاف وعده نمی نمایی(193-194) آل عمران

اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْمُسْلِمِینَ وَالْمُسْلِمَاتِ،اَلْأَحْیَاءِ مِنْهُمْ وَالْأَمْوَاتِ إنَّک قَرِیبٌ مُجِیبُ الدَّعَوَاتِ

پروردگارا!ببخشای مردان و زنان مومن و مردان و زنان مسلمان را هر آنکس که زنده است و هر آنکس که مرده است همانا تو نزدیک و اجابت کننده دعاهایی  

عِبادَ اللَّهِ:إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِیتَاءِ ذِی الْقُرْبَىٰ وَیَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ وَالْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ (90) نحل   وَلَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ وَاللَّهُ یَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ  (45) عنکبوت

ای بندگان اللّٰه:خداوند به عدالت و نیکوکاری و نیز بخشش به نزدیکان دستور میدهد و از ارتکاب گناهان بزرگ و انجام کارهای ناشایست  و دست درازی و ستمگری نهی می نماید؛ خداوند شما را اندرز میدهد، تا اینکه پند بگیرید.

و قطعاً ذکر خدا و یاد اللّٰه والاتر و بزرگتر است و خداوند میداند که شما چه کارهایی را انجام میدهید.