کارهای هنگام وفات - آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

[کارهای که هنگام وفات انجام می شوند]

        خداوند مُتعال بر هر انسانی موعدی در این دنیا قرار داده است که زن، مرد، پیر و جوان نمی شناسد و پس از آن به سوی اللّٰه بازگردانده می شود. رسولُ اللّٰه (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ)  برای فردی که در حالت إحتضار( مرگ) قرار دارد فرموده است: ( مَا مِنْ عَبْدٍ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ ثُمَّ مَاتَ عَلَى ذَلِکَ إِلَّا دَخَلَ الْجَنَّةَ)

(هر بنده ای که لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ را بگوید و بر این حالت بمیرد داخل بهشت می گردد)،لذا افرادی که در کنار  شخص قرار دارند با آرامش سعی نمایند که جمله [ لَّا إِلـٰهَ إِلَّـااللّٰه ] را تکرا ر نماید. هنگامی که روح  شخص توسط ملائکه گرفته می شود،معمولاً چشم ها به دنبال روح حرکت نموده و باز می مانند،در وهله اول چشمان مَیّت را می بندیم، دهان مَیّت را  از روی سرمی بندیم، دست ها و پاها را صاف نموده و روی مَیّت را با پارچه ای می پوشانیم و با قبول مَشیت الهی جمله [إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ]  را تکرار می نماییم.

بستگان درجه اول مَیّت را برای غسل دادن آماده می نمایند،بعد از غسل، کَفَن پوشانده می شود و بر مَیّت نماز خوانده می شود، آنگاه بدون بلند نمودن صدا و با احترام مَیّت به سمت قبرستان برده می شود.

     رسولُ اللّٰه (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ) هنگامی که مَیّت را داخل قبر می نهادند از قسمت پایین قبر و از سمت سر داخل قبر می نمودند ومَیّت را بر شانه راست رو به قبله قرار  می دادند و هنگام گذاشتن مَیّت داخل قبر  می فرمودند :(بِسْمِ اللَّهِ وَعَلَى سُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ)  و یا (بِسْمِ اللَّهِ وَعَلَى مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ).

مردم می توانند برای تسلیت گفتن(مراسم تعزیه یا  فاتحه خوانی) تا سه روز  به خانواده مَیّت مراجعه کنند و به آنها دلداری و تسلی خاطر بدهند.

    شرایط کلی قبر:قبر به اندازه ای کنده شود که مَیّت از گزند درندگان در امان باشد و بوی آن از قبر خارج نگردد،مثلاً تا کمر یک مرد باشد، تقریباً 70 سانت تا 1متر عرض و 2 تا 2.5 متر طول داشته باشد.

مسیری به اندازه  تقریباً 30 سانتیمتر مانند کانال آب در وسط قبر حفر می نماییم این قسمت شَق نامیده می شود و بهتر است تا اندازه ای گشاد باشد تا مَیّت به آسانی در آن قرار داده شود، قسمت زیر سر مَیّت داخل شق کمی بلندتر باشد، گره هایی که هنگام بستن کَفن محکم شده بود را از  بالا و پائین کفن باز می نماییم، سپس روی این قسمت را با بلوک سیمانی یا آجر  پوشانده و روی آن نایلون یا پارچه ای می کشیم، تا خاک مستقیم بر روی مَیّت نریزد ،سپس از همان خاکی که هنگام کندن از قبر خارج شده است داخل قبر می ریزیم. سمت سر و پای میت دو سنگ به نشانه قبر بودن قرار داده و در آخر بر روی خاک قبر آب

 می پاشیم . تا حد امکان قبر  طوری باشد که نمایانگر قبر باشد و خاک آن زیاد بلند نشود.

می توان  به جای شَق دیواره سمت قبله قبر را به اندازه مَیّت کندکه به آن لَحَد گفته می شود .

غسل و کفن پوشاندن مَیّت - آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

[غُسل و کَفَن پوشاندن مَیّت]

برای غُسل دادن و کَفن پوشاندن مَیّت، بستگان درجه اول مَیّت در اولویت می باشند.برای غسل دادن مَیّت  آن را روی مکان شستشوی مخصوص قرار می دهیم،روی عورت(کمر تا زانو) را با یک تکه پارچه  (از کَفن) پوشانده،دستکش به دست نموده،مَیّت را نیم خیز می نماییم و یا روی شانه راست قرار می­دهیم و شکمش را می مالیم تا خالی شود،مَیّت را با آب سرد و شامپوشستشو داده، برایش وضو می گیریم ،

سر و بدن و پاهای مَیّت را شستشو می دهیم،مقداری سِدر وکافور را در دو سطل آب حل نموده و  دوباره مَیّت را با  آاآآلنها می شوییم، مَیّت را با کمی از پارچه  إضافه کَفن خشک نموده، مَیّت  را روی کَفن آماده شده قرار می دهیم و با چند قسمت طنابی بریده شده از کَفن می بندیم.

مقدار پارچه لازم جهت کفن تقریباً 18 متر مربع می باشد(9 متر پارچه دو لایه:2متر عرض در 9 متر طول )

مرحله اول:دو عدد کَفن بزرگ از  پارچه،قیچی نموده

دو پارچه را  روی هم قرار می دهیم.این دو قسمت

برای  پوشاندن کامل مَیّت استفاده می شود.

                (2 متر عرض  در 2.5 طول)

مرحله دوم :یک پارچه برای تن پوش از پارچه جدا نموده  (2 متر در 1 متر )

پارچه را تا نموده (1 متر در 1 متر ) از  وسط قسمت تا شده  به اندازه یک وجب

برای سر میت با قیچی باز می نماییم.نصف پارچه را در قسمت بالایی جمع

 می نماییم تا زمانی که  مَیّت روی کَفن قرار گرفت روی بدن مَیّت برود.

 مرحله سوم : یک پارچه برای جمع نمودن دست ها وسفت نمودن میانه مَیّت،

 (2 متر در 1 متر ) در  وسط کَفن قرار می دهیم.

مرحله چهارم :یک پارچه 1 در 1 جدا نموده مانند روسری (مثلثی) تا نموده ،

هنگامی که مَیّت را  روی پارچه ها قرار  دادیم،از پشت سر می بندیم.

    مرحله پنجم : میانه بدن مَیّت را محکم می نماییم،تن پوش را روی  مَیّت می کشیم،کَفن های بزرگ را

     روی مَیّت آورده و از  بالا، پائین و میانه مَیّت (4 تا 5 محل)با پارچه های باریکی از کَفن می بندیم.

حفظ و آموزش قرآن و حدیث- آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

دعا و أذکار - آموزش نماز در فقه امام شافعی رحمه الله(کتاب نماز متین 2)

[ دعا و أذکار ]

       اَللّٰه تَعَالَىٰ در قرآن فرموده است:[ فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ وَاشْکُرُوا لِی وَلَا تَکْفُرُونِ ] (پس مرا یاد نمایید تا شما را یاد نمایم و شکر مرا بجا آورید و مرا ناسپاسی ننمایید) و فرموده است:[...وَلَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ ](و قطعاً ذکر خدا و یاد اَللّٰه ( از هر چیز دیگری ) والاتر است) و [ الَّذِینَ آمَنُواْ وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ]

( آنانکه ایمان آورده و دلهایشان با یاد و ذکر خدا آرامش می یابد، آگاه باشید که  فقط با یاد خدا دل ها آرام می شود.) و

[وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ] (وبعضی از مردمان میگویند پروردگارا ما را در دنیا نیکی ده و در آخرت نیکی ده و ما را از عذاب آتش نگهدار(عاقبت نیک و حسنه در دنیا و آخرت))

    اَللّٰه تَعَالَىٰ  اینگونه با بندگانش رفتار می نماید:من با بنده ام براساس گمانی که به من دارد، رفتار می نمایم و هنگامی که مرا یاد می نماید،من با او هستم، پس اگر در تنهایی مرا یاد نماید،من هم او را در تنهایی یاد خواهم نمود و اگر مرا در میان جمع یاد نماید،من او را در میان جمع بهتری یاد خواهم نمود و اگر یک وجب به من نزدیک  شود من یک ذراع به او نزدیک می شوم و اگر یک ذراع به من نزدیک شود،من یک باع(فاصله باز دو دست)به او نزدیک می شوم و اگر قدم زنان به سویم آید،من دوان به سوی او خواهم آمد.

    خواندن آیات قرآن و وِرد زبان بودن أذکار و دعاها موجب می شوند قلب إنسان همواره به یاد خدا باشد و بهترین ذکر خداوند قرآن می باشد که خواندن هر حرف آن ده حسنه دارد.

       همچنین رسولُ اللّٰه (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ) در مورد بهترین مال (دنیا) برای کسب نمودن فرموده اند: (أَفْضَلُهُ لِسَانٌ ذَاکِرٌ وَقَلْبٌ شَاکِرٌ وَزَوْجَةٌ مُؤْمِنَةٌ تُعِینُهُ عَلَى إِیمَانِهِ )(بهترینش  زبان ذاکر و قلب شاکر و همسر مومنی است که وی را در ایمان داری یاری دهد.)(در جایی دیگر نیز همسر صالحه را خیر متاع دنیا معرفی نموده اند.)

      أذکار و دعاهای فراوانی برای اتفاقات و موقعیت های مختلف زندگی در أحادیث بیان شده است که یادگیری آنها همراه با  معنی و پایبندی به استفاده و تکرارشان برکات فراوانی در زندگی ما خواهد داشت. (مراجعه شود به کتاب های حدیثی، ریاض الصالحین  و أَلأذکار امام نووی، حِصنُ المسلم (پناهگاه مسلمان))

به عنوان نمونه از  رسولُ اللّٰه (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلهِ وَ سَلَّمَ) سوال شد کدام کلام أفضل است فرمودند :خداوند برای ملائکه اش و برای بندگانش  سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ  را برگزیده است.و درجایی دیگر می خوانیم که:

قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ :کَلِمَتَانِ حَبِیبَتَانِ إِلَى الرَّحْمَنِ خَفِیفَتَانِ عَلَى اللِّسَانِ ثَقِیلَتَانِ فِی الْمِیزَانِ سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ ، سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِیمِ

(دو کلمه اند که نزد خدای رحمان بسیار دوست داشتنی اند که  بر زبان سبک و در ترازوی اعمال سنگین می باشند:سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ ، سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِیمِ)

فهرست منابع کتاب نماز متین 2